020 Katishan - Salmon Boy - Text.txt

{Number = 020}
{Type = Text}
{Title = Aakʼwtaatseen / Salmon Boy}
{Author = Ḵaadishaan / Katishan}
{Clan = Kaasx̱ʼagweidí; ? yádi}
{Source = Swanton 1909:311–320}
{Transcriber = Dzéiwsh / James A. Crippen}
{Orthography = RP}
{Dialect = Northern – Transitional – Wrangell}
{Note = Line numbers are approximately Swanton’s sentences.}
{Note = Page numbers match Swanton’s original publication.}
{Note = Paragraph numbers are from Swanton’s original.}
{Page = 311}
{Paragraph = 1}
1	Yú Sheetʼká aa Kiks.ádi, áa ÿei has ḵusatánch yé yéi duwasáakw Daxéit.
2	Aakʼwtaatseen éesh áa ḵuwu̬dzitaan.
3	Yú ÿádákʼw ḵus.ookʼ éeḵxʼ.
4	Aadáx̱ áyú Aakʼwtaatseen yú kéidladi asnóotʼaa.
5	Aadáx̱ du eet ÿaan uwaháa.
6	Neildé woogoot.
7	Át ÿaanch wudzig̱áax̱.
8	Atx̱ʼéeshi aawax̱oox̱.
9	Du x̱ʼéixʼ wuduwatée yú atx̱ʼéeshi;
10	a shoowú wuditláx̱.
11	Yéi ÿaawaḵaa «Tsʼas a shoowú wuditláx̱i aa kwshéigí?».
12	Ḵaa x̱ʼéixʼ ÿeetí, yóode kei awu̬lijóox̱ʼ.
13	Tsu woogoot, yú kéidladi asnóotʼaÿidé.
14	Aadáx̱ yú kéidladi du jináḵ daak nakwán;
15	chʼu tle hóoch tsú daak ashuyanaskwán.
16	Chʼu tle ḵwáaḵx̱ wookwaan, du kaanáx̱ ḵushakanduwakóo.
17	Tsu tléil deikée awusteen.
{Paragraph = 2}
18	Aadáx̱ du éeshch wusihaa;
19	yéi ÿaawaḵaa «Goosú ax̱ ÿéetkʼ?».
20	Du shát yéi adaaÿaḵá.
21	Aadáx̱ chʼu tle has wudinaaḵ.
22	Gánde has ḵutéesʼ.
23	Aadáx̱ has a.éexʼ
24	«Aakʼwtaatseen, goosú wa.é?».
25	Has ḵushée aag̱áa.
{Page = 312}
26	Chʼa kaawaÿíxʼ has a.éexʼ.
27	Aadáx̱ áxʼ asnóotʼaa ÿé, át has uwa.át;
28	a x̱ʼus.eetí has awsiteen.
29	Chʼu tle héenx̱ has akawu̬sikei.
30	Has g̱ax̱sateeyí yéi has x̱ʼaÿaḵá
31	«Wáa sá eewanee ax̱ ÿéet!?».
32	Ha dákde gé nakwán, g̱áax̱ teen du ÿéetg̱aa ḵutéesʼ, yú ḵáa.
33	Aadáx̱, chʼu l has ux̱éxʼwx̱u, has ḵushée hasdu ÿéetg̱aa.
34	Chʼa ldakát ÿéit has ḵushée aax̱ tsʼootaat yú héen táak ḵa yanshuká.
35	Tléil has ux̱á chʼu hasdu ÿéet l ḵuwusteeÿídáx̱.
36	Aadáx̱ chʼa ldakát yú ḵutaan has ḵushée hasdu ÿéetg̱aa.
37	Aadáx̱ dís shoowaxeex aag̱áa has ḵusheeÿí, áa has awlix̱aach.
{Paragraph = 3}
38	Aadáx̱ áyú, Aakʼwtaatseen ḵu.aa, x̱áat ḵwáanich ásgíyú wusineex̱.
39	Du een ÿaa ÿanakwán, chʼayéi leengít yáx̱ du waag̱í yéi ÿatee.
40	Aadáx̱ du een x̱áat ḵwáani aanít ÿaawagóo.
41	Aadáx̱ tléil tooshkʼéi nuch, chʼa tlákw du eet ÿaan uháaych.
42	Aadáx̱ yú x̱áat ḵwáani yéi ÿaawaḵaa
43	«Du een ÿaknag̱ahaa Ḵaa Tú Kax̱saké Héenidé.»
44	Aadáx̱ du een ÿakaawahaa yú héende.
45	Aadáx̱ a séináx̱ jiÿanduwatée yú héen wát dóoli.
{Page = 313}
{Paragraph = 4}
46	Aadáx̱ áwé du eet ÿaan uháaych.
47	Aadáx̱ yú aan ig̱ayáa kaháakw sheeÿadihéin ḵa ÿatʼéináx̱ akawdisháat.
48	Kei tʼaanduwa.éexʼ:
49	«Shanyaakʼwtlaax̱ aan ig̱ayáa kaháagu aÿax̱á.»
{Paragraph = 5}
50	Aadáx̱ du toowú ÿanéekw.
51	A tʼáak du kʼidaakaadé ÿag̱as.éich alʼeix̱.
52	Aanáx̱ neil awdlig̱én, yú áa adulʼeix̱ yé.
53	Chʼu tle du ÿakéek áa neil awuteeÿí chʼa ldakát du ÿakéek g̱áaxʼwx̱ wusitee.
54	X̱áju yaaw ḵwáani áyú atlaakw, alʼeix̱; hasdu toowú sigóo.
55	Hé aadáx̱ tléináx̱ shaawátch woox̱oox̱;
56	yéi ash daaÿaḵá
57	«Isikóo gí x̱áat ḵwáanix̱ x̱ʼanÿaa ḵeedlig̱át; á áyá iwu̬sineix̱?»
58	Aadáx̱ yéi ash yawsiḵaa
59	«Isikóo gé héix̱ kaawadaaÿi héen?
60	A yíkdáx̱ x̱áat nadáx̱ ganeeltsíkx̱ chʼa gooxʼ sá i eexʼ ÿaan háa.
61	Aadáx̱ yan ix̱aaÿí i x̱ʼa.eetí chʼa ldakát héende yéi yoo nasnéek;
62	i tséegi daa, á tsú a daadáx̱ yoo na.úsʼkw.»
63	Chʼu tle du eet ÿaan wuhaaÿí, chʼa wáa sá shukanduwajáa, chʼa a yáx̱ ḵoowanook.
64	Aadáx̱ tsu aatlein du eet ÿaan uwaháa tsu woogoot ag̱ataag̱ít.
{Page = 314}
65	Aadáx̱ aawax̱áa du x̱ʼa.eetí.
66	Aadé shukdujeisʼi ÿé chʼa a yáx̱ du x̱ʼa.eetí héende yéi awsinei;
67	du tséegi tsú adaawoo.óosʼ.
68	Aadáx̱ xáanaa x̱áat ḵwáani aanḵáawu du waaḵ ÿanéekw.
69	A jiÿeet sh daaÿadaḵaa.
70	Tléil wooteix̱.
71	Aadáx̱ áyú shaawát yéi ash ÿawsiḵaa
72	«Isikóo gí yú áa at gaÿi̬dzi.éeÿi ÿé?
73	Gwál a káa wooxeex yú ḵáa waag̱í.»
74	Aadáx̱ ḵu.aa yéi awusneeÿí ítx̱, yú aanḵáawu, chʼu tle wooneix̱ du waaḵ.
{Paragraph = 6}
75	Aadáx̱ yú shaawát yéi ash ÿawsiḵaa
76	«De i aaníde i een kei at gax̱duxóon».
77	Aadáx̱ chʼa ldakát yú x̱áat ḵwáani du een at wooxoon du aaníde.
78	Hé aadáx̱ yéi ÿaa nakwán, yú x̱áat ḵwáani kaduneek sʼéetʼ has akwdlix̱éetlʼ, yú x̱áat ḵwáani.
79	Wáa nanée sáyú wududziteen yú sʼéetʼ.
80	Wóoshde yoo ḵudinúkk.
81	Aanáx̱ áyú yéi naa.áa yú x̱áat.
82	Aadáx̱ áyú a x̱oo.aa yú x̱áat kaldóochʼ.
83	Aadáx̱ áyú a náḵ has woohaa.
84	Has awsiteen hasdu g̱eidé ÿanaagóo wé yaakw.
85	«Ÿee shukát ḵu.aayá kantóoli tléil ÿeedádi gwéijích.
86	Ÿee washtux̱ʼúx̱uch ḵug̱waax̱sineix̱; de chʼa ax̱á.
87	Haa washtux̱ʼúx̱u áyú haa g̱áaxʼu.»
{Page = 315}
{Paragraph = 7}
88	Aadáx̱ áyú woosh x̱ánt has ÿawdigóo yú x̱áat.
89	Yéi has x̱ʼaÿaḵá
90	«Goodé sá ÿiÿakwg̱waháa?».
91	A x̱oo.aa yéi ÿaawaḵaa «Uháan ḵu.aa Shtaxʼhéende»,
92	a x̱oo.aa ḵu.aa «Jilḵáatde»,
93	a x̱oo.aa «Tʼaaḵóode»,
94	a x̱oo.aa «Naasdé»,
95	a x̱oo.aa «Aalséix̱de».
96	Chʼa ldakát yá héen has aawasáakw.
97	Aadáx̱ áwé héen wátt wusixeex wé x̱áat.
98	Yéi ḵuÿaawaḵaa
99	«Yaakwnáx̱ áa gux̱daháani.»
100	Aadáx̱ áyú kei wutáani ásgéyú yaakwnáx̱ wudihaan.
101	Aadáx̱ áyú yú x̱áat yéi has ÿanaḵéich
102	«Yú noow ágí tléil yan uneech?».
103	Chʼu tle tléináx̱ a keekánde akanduḵéich.
104	X̱áju yú sháal ásgíyú yú noow yéi has aÿasáakw.
105	Chʼu tle ḵux̱ wudaxʼaakch, yéi ÿanaḵéich
106	«De yánde ÿaa naneen».
107	Wáa nanée sáyú yan uwanée yéi ÿaawaḵaa.
108	X̱áat ḵwáani de yan uwanée.
109	Chʼu tle héent uwaxʼák yú x̱áat.
110	Tlax̱ hasdu toowú yakʼéi.
111	Hé aadáx̱ yú xáanaa a daadé aawa.aat yú noow.
112	Aadáx̱ chʼa ldakát yú x̱áat, déix̱ naa yáx̱ héent ÿaawa.áa.
113	Aadáx̱ a ítx̱ awsiteen, du tláa éeg̱i daxásh, Aakʼwtaatseen.
114	Aadáx̱ du tláa x̱ánde ÿaa nagút du toowúch.
115	Chʼu tle du tláach tʼaaÿaawaḵaa du éeshch g̱ataag̱ít;
{Page =  316}
116	ḵa chʼu a x̱ánt ásgí uwaxʼák.
117	Aadáx̱ tsú a eet tsú át aÿaawaḵaa
118	«Aakʼé x̱áat héix̱ uwaxʼák».
119	Aadáx̱ ḵu.aa du éeshch uwatáḵ.
120	Chʼu tle tléil sh daax̱ awdanook wudutaag̱í.
121	Aadáx̱ ḵu.aa du shát yéi aÿawsiḵaa
122	«Tóoch sákw naxásh».
123	Aadáx̱ ḵu.aa kaax̱ yax̱ asaÿalít, yatʼéexʼ, du lítaaÿi át yoo ÿashix̱ʼélk, daa sáyú.
124	Awsiteen du ÿéet séi eeḵ katʼéexʼi.
125	Chʼu tle kei sh tʼaaÿawdiḵaa
126	«Ax̱ ÿéetkʼ ásgéyá;
127	x̱áat ḵwáanich ásgí wusneix̱ín.
128	Du seit katlʼéeni eeḵ katʼéexʼi áyá ÿatee.»
129	Chʼu tle g̱aach éeg̱i aawashát, x̱ʼwáalʼ tsú.
130	Yéi aÿa.óo yú g̱aach.
131	Chʼu tle yú x̱áat daa yéi aawa.óo yú x̱ʼwáalʼ.
132	Aadáx̱ yú hít káa yan awsitáa yú g̱aach.
133	Neil ḵu.aa chʼa tlákw íx̱tʼ sheeÿí dushí du daaxʼ.
{Paragraph = 8}
134	Aadáx̱ ḵu.aa aadé kawdinét yú taat ÿeen yú hít kaadé.
135	Aadáx̱ ḵu.aa yú ḵáa du ÿéett awdlig̱én;
136	awsiteen du shaanáx̱ ḵu.aa chʼu tle leengítx̱ sitee.
137	Aadáx̱ tsu a eet át awdlig̱én;
138	daa sáyú du katʼóotdáx̱ du kínde leengítx̱ sitee?
{Page = 317}
139	Aadáx̱ a eet tsu át awdlig̱én;
140	chʼa ldakát leengítx̱ sitee.
141	Aadáx̱ a eet aadé yéik du tóo yoo x̱ʼaÿatánk.
142	Aadáx̱ ḵu.aa yéi x̱ʼaÿaḵá
143	«X̱át áyá, Shanyaakʼwtlaax̱ áyá x̱át»;
144	yóo x̱ʼḁÿaḵá yú yéik du tóoxʼ.
145	«X̱át áyá» yóo x̱ʼaÿaḵá du tóoxʼ yú yéik,
146	«Ḵaa Tú Kax̱saké Héeni Wát Ká Dóoli áyá x̱át».
147	Tsu yéi ÿaawaḵaa yú yéik du tóoxʼ
148	«X̱át áyá, Sʼéetʼ Ḵuyéigi áyá x̱át».
149	Aadáx̱ yú shaawát ashukawujaaÿí tsú du yéigíx̱ wusitee,
150	«X̱át áyá Shaawát Ḵuyéigi áyá x̱át».
151	Aadáx̱ tsú du tóoxʼ yéi aÿaawaḵaa
152	«X̱át áyá, Yaaw Ḵuyéigi áyá x̱át».
153	Aadáx̱ tsu a eet tsú du tóoxʼ ÿaa x̱ʼawditaan
154	«X̱át áyá, Kéidladi Ḵuyéigi áyá x̱át».
155	Aadáx̱ tsu a eet yéi ÿaawaḵaa du tóoxʼ
156	«X̱át áyá, X̱áat Ḵwáani Yaagú Ḵuyéigi áyá x̱át».
{Paragraph = 9}
157	Aadáx̱ du éesh du x̱ánt uwagút.
158	Yéi x̱ʼaÿaḵá yú íx̱tʼ
159	«Wé neilÿee ldakát chʼéix̱ʼw aax̱ gánde nay.óosʼ».
160	Aadáx̱ tsu yéi x̱ʼaÿaḵá
161	«Yées aa sháa líl wé neilxʼ yéi;
162	chʼa g̱óot aa hít ÿeexʼ yéi has nag̱atee».
163	Aadáx̱ tsu yéi ÿaawaḵaa
164	«Wé neilÿeegándaa kʼédéin naylʼéiwu».
165	Aadáx̱ tsu yéi ÿaawaḵaa
166	«Líl shaawát x̱áax̱ oolg̱einíḵ».
{Page = 318}
167	At shí yú yéik du tóo.
168	Aadáx̱ yú g̱aach tóoxʼ kawlitʼík.
169	Aadáx̱ neil wuduwashát.
170	Neilxʼ x̱ʼwáalʼ du x̱ʼéi yéi wduwa.óo.
171	Aadáx̱ at shí, neilxʼ.
172	Chʼu tle gándaax̱ ÿagoot.
173	Aadáx̱ du yéigi x̱ʼayáx̱ sheishóox̱ wududliyéx̱ du jeeÿís.
174	Tsu du kʼideidí sákw áa ajikaawaḵaa.
175	Aadáx̱ du sheishóox̱u ḵu.aa sʼúsʼ yáx̱ wududliyéx̱;
176	du kʼideidí ḵu.aa sʼéetʼ yáx̱ kandujixít.
177	Du gaawú dóol yáx̱ kandujixít.
178	Aadáx̱ du sʼaḵseidí wududliyéx̱;
179	x̱áat yáx̱ ḵa yaaw yáx̱ yan wududliyéx̱.
180	Aadáx̱ alʼeix̱ yéik du tóoxʼ.
181	Aadáx̱ yú x̱áat tlax̱ wáa sá aÿatéen;
182	oowaÿáa chʼa du yáx̱, leengít yáx̱.
183	Aadáx̱ yú x̱áat ḵwáani tin yoo x̱ʼala.átgi nooch.
184	Tlax̱ wáa sá ḵaa ÿáa ḵut wooneiÿí íx̱tʼix̱ sitee.
185	Yú du x̱oonxʼí tláx̱ wáa sá du x̱ʼayáx̱ ḵudzitee.
186	Chʼa daa sá akanéek chʼu tle a yáx̱ yoo ÿateek.
187	Ḵukg̱wanaawú chʼu tle ḵóon yóo akanéek.
188	Ḵa yéi ḵukg̱waneex̱í chʼu tle yóo akaníkk, a yáx̱ yoo ÿateek.
189	«Ÿanshóode naḵúx̱» yóo yoo ḵuÿasiḵéik, daa sá gax̱dujáaḵ ḵóon yoo akaÿaníkk.
{Page = 319}
{Paragraph = 10}
190	Ḵa yéi x̱ʼaÿaḵá
191	«Líl chʼayóokʼ aanx̱ ax̱ een ÿee ulgáasʼiḵ; tlax̱ táakw ÿeenxʼ tsá.».
192	A yáx̱ wootee.
193	Tléil du een áhé ulgásʼch.
194	Tlax̱ táakw ÿeenxʼ tsa du een aant awligásʼ.
195	Aadáx̱ ḵu.aa tlax̱ yoo kwduwajeek, yú aantḵéinich.
196	Aadáx̱ yéi x̱ʼaÿaḵá tléináx̱ ÿakʼéiÿi ḵáa kei kg̱wanéekw.
197	Tlax̱ du x̱ʼéi aduwaheen.
198	A yáx̱ wootee: tléináx̱ ÿakʼéiÿi ḵáa woonéekw.
199	A káxʼ wuduwahee aawasán.
200	Chʼu tle aanḵáawux̱ wusitee.
201	Du aantḵéini yéi aÿawsiḵaa
202	«X̱ʼag̱ax̱eiÿí aadóo sá at gux̱latéen».
203	Chʼa ldakát yú aantḵéini x̱ʼeix̱éich;
204	wáa sá yoo kwduwajeek.
205	Hé aadáx̱ yú x̱áat ḵa yú yaaw ḵa yú dóol ḵa yú sʼéetʼ, chʼa wáa sá ḵoonoogún, chʼa ldakát yéi wootee.
206	Tlax̱ ḵaa ÿáa ḵut woonee;
207	chʼa ldakát woosh teen kadunéek.
208	Yú yées sháa ḵu.aa tléil ash ultín.
209	Ḵa yú at gug̱wax̱aaÿí tléil chʼa koogéiÿi;
210	tsʼas du yéigich kʼédéin wusneeÿí, tsʼa at ux̱áaych.
211	Ḵa héen agux̱danaaÿí tsu yú yéikch kʼédéin yoo sineek.
212	Daa sá yú du yéigich yéi ÿawsiḵaa:
213	«Yóotʼát gag̱eex̱áa, ax̱ sʼaatí».
214	Aag̱áa tsá ax̱éix̱.
215	Chʼa ldakát át tsʼas du yéigi x̱ʼaaḵáak, tsʼa tsá a x̱ʼayáx̱ tsá yéi yoo asineek.
{Page = 310}
216	Ḵa tléil litóoji át oox̱á.
217	Ḵa tléil awushá.
218	Chʼa ldakát yéikch aadé daaÿaḵaaÿí a yáx̱ ḵudzitee.
219	Ÿeewuÿáatʼ aag̱áa ḵudziteeÿí.
220	Ḵa du shax̱aawú tléil dleitx̱ wunee;
221	chʼa aax̱ wudishán.
222	Hóochʼ áyá.